• Ұлттану
• 03 Маусым, 2013

Діни зомбилер: дін туралы сұмдық пен шындық

Бейсен Ахметұлы,
журналист

Біз Ислам дінін өз деңгейінде немесе бәз біреулердің түсіндіруі мен көрсетуі бойынша түсініп жүрміз бе? Міне, бұл Алла Тағаланың әр пендесінің басында болуға тиісті сұрағы.  Ұзақ уақыт діни тоқырауға ұшыраған халықтың аңсаған Ислам діні қазір адам нанғысыз мәселелермен қоса жетті. Тіпті, қарапайым халық қай діни топқа қара тартарын білмей,  әрі-сәрі болуда. Сенімдерін жоғалтып, үмітсізденуде. Кейбіреулері әлде бір саяси, діни топтың зымиян саясатының құрбанына айналуда.

Осыншама келеңсіздікті көре тұрып, себебін іздемеу мүмкін емес. Әркім әр түрлі айтар. Біреулер мәселені сол жымысқы саясатпен түсіндірсе, біреулер мұны  дүмшеліктің салдары деп түсіндірер. Ал, шын мәнінде дінді ғұламалықпен түсін­діру әлі кемеліне келе алмай жатыр. Неге? Біріншіден, бұған Мемлекет билігінде қолдау болса да, екі беткейлік, немқұрайды саясат бар. Немесе «Маған бәрібір» дейтін атақ пен ақшаға құныққандарға болашақтың қажеті шамалы. Екіншіден, әлде бір зымиян күштер мемлекет билігіне әсер етуде. Үшіншіден, халықтың ұлттық мінезі өзгере бастаған. Онсызда ит тірліктің итпегінде жүрген жай халықтың мұны ойлауға шамасы жоқ. Төртіншіден, осыған сай дінді тарихи, ғылыми, діни, саяси жақтан зерттеп, талдап түсіндіретін ғұламалар жоқ.  Есесіне, осы төрт түрлі жайттың, атап айтқанда тек діни жағын ғана қарап шешім шығаратын «Дүмше молдалық» Қазақстанда кең етек жайған.

Қазақ дінді қалай қабылдаған?

Біздің қазақ дінді таза ниетпен, жүрекпен қабылдаған. Бұрыннан, анау Һұн, Сақ, түркілерден жеткен  ар-ұждан, адамгершілік тәрбиесімен өскен халық  онсызда дайын мұсылман халық болатын, тек, Алла туралы түсінікті осы сенімдерімен бірлестірді де таза дінді жүректеріне құйып алды. Әлде бір тылсым күш иесі Тәңір туралы түсінігін ұлық Аллаға алмастырды. Міне, содан «Әлмисақтан мұсылманбыз!» деген түсінік пен таным қалыптасты. Дін түр­кілердің күллі салт-санасы мен ырым-жырымына, ғұрып-әдеті мен танымына  балдай батып, судай сіңді.  Ал, араб халықтарының көбі діни сенімді амалмен байланыстырып, ниет пен амалды толық ажырата алмай жүргенін ойласақ, біздің Әбу Ханифа мәзһабы нақыты сыннан, зерттеуден өткен таза діни жол екен. Қазақтың салт-санасы мен дәстүрі, ғұрып-әдеті мен ырымы, жол-жоралғысы мен жосыны, дүние танымы  – әлмисақтан қалыптасқан арқа тірек темір қазығы. Кез келген құндылық, бұл темір қазықтың айналасында өз орнын табады әрі осы темір қазыққа байланады. Дін де солай. Біздің басқа діни жастар алған зымияндықтан сақтануымыздың жалғыз жолы осы: ата-баба салт-дәс­тү­рін көзіміздің қарашығындай қорғап, сақтауымызда жатыр. Себебі, біздің бұл те­мір қазығымыз ар-ұждан тәрбиесі мен обал-сауап тәрбиесінен құралған Ал­ланың берген алтын қазығы болатын. Тіпті, біздің ауыз әдебиетіміздің өзі тәлім-тәрбие мақсатында құрылған. Тарихы­мыз бен әдебиетіміз осы діннің құдыретін бойларына сіңіргенін,  хадистердің орнына жүр­генін ұмытпағанымыз жөн. Бұл туралы Хожа Ахмет Яссауи бабамыз да айтқан екен.
Дінді адамдар 4 түрде қабылдайды: Бі­ріншісі – таза ниетпен, екіншісі – ата-бабасы мұсұлман болғандықтан, ата жолын ұстау үшін, үшіншісі – дүрмекке ілесіп, төр­тіншісі – сана-сезімінің жаулануы ар­қылы ырықсыз түрде қабылдайды. Мә­ң­гүрттенеді, тіпті, діни зомбиға айналады. Біздің Түркі халықтары үшін Әбу Ханафия мәзхабы ең абзал мәзхаб. Бұл тарих дәлелдеген шындық. Себебі, дін бірлікке шақырады. Ал, біздегі басқа мәзһаб жолын ұстап, қасында намаз оқып жүргендердің кө­ңіліне сауал тудырғандар, ұлттың бір­лігіне нұқсан кел­тіргендер, меніңше ахи­да(сенім) жақтан қателескендер.
Діни сипат алған басқыншылық
Ислам дініндегі қазір мұсылман әле­мінде қалыптасқан вахаббистік және салафистік бағыттар мен құраниттік бағыттарды қабылдай бастаған мұсылмандар үшін үш түрлі мәселе кем: Бірінші, дінді жү­­рек­­тегі ниетпен түсінбеу. Былайда  таяз сана-сенімін ағымдардың ырқына бе­ріп, психологиялық дағдарысқа ұрыну. Екіншісі, амалды ниеттен ажырата алмау. Бұл көбінесе сана-сезімі ойрандалып, өмір мен тұрмыста қысым көргендердің бойы­нан табылатын көрініс. Шаршағандар. Тіпті, атақ пен ақшаға құмартқандар со­ны біле тұра сатылып кетеді, біртіндеп фанат­қа айналады. Алла Тағаланың «Қатты бе­ріл­меңдер!» дегені содан болса керек. Үшіншісі, ең маңыздысы құрандағы аят­тардың мағнасы мен хадистердің мәнін сөз күйінде түсіну, атап айтқанда астарлы мағынасын зерттемей абсолютты қабылдау. Тиымдарды неге салған себебін білмей, көрсоқырлықпен қабылдау.  Мысалы, Алла Тағала Құранда: «Киімді жерге сүйретіп ки­гендерді жек көремін» деген. Бұл сөз әсілінде Рим ханымдарының киімді сүй­ретіп киетін такаппарлығына қарата айтылған. Былайша айтқанда «Алла Тағала Такаппарлықты жек көреді». Ал, сол сөздің астарлы мағынасына емес, сыртқы мә­ніне көз жібергендер қазір балақтарын кесіп жүр. Тағы бір мәселе сақал қою. Бұл сүннет екені шын, бірақ, тазалап, іреттеп, әдемілеп жарастырып қойған дұрыс. Келсін келмесін бес тал сақалын арам шөптей шошайтып, бала қорқатын етіп жүруді қалай түсіндіруге болады немесе бір Хадисте Алтын мен жібек бұйымдар ерлерге харам екені айтылады, неге? Себебі, Алтын жүзік тағу еркектің жыныстық қабілетін төмендететіні, керісінше әйелді күшейтетіні медицинада дәленденген. Еркек күміс жүзік тағу керек. Жылқы еті де, қымыз да қан қысымын көтереді, аптап құмды ыстықтағы арабтар оны қалай жеп, іше алсын?! Ал, хиджап исламнан бұрын пайда болған, көзге құм кірмесін, ыстық өтпесін деп еркегі де, ұрағашысы да бүркеніп жүрген. Оған енді басқалардың нәпсісін қоздырмау үшін әлеуеттерін жауып жүру тағы қосылды. Айтпағым, сол тыйымдарды түсінбеу жағы.
Қазір шындығы дәлелді хадистердің қатарында, жалған хадистер де бар. Міне, бұл Масон қауымы мен Исламға жау қауым­­­дар үшін өте керекті тақырып. Олар осы хадистерді, тіпті, Құранның аяттарын өздерінің саясатының желісі бойынша бұр­­малап түсіндіреді немесе түрлі түсініксіз ұғымды тудырып шығарып, психологиялық тұрғыдан  шаршаған халықты тез әрі оңай тәсілмен өз айтқандарына көндіреді. Әлсіз психологиялы адамдарды бірден  өз дегендеріне көндіріп, адамдар арасында араздық, талас-тартыс тудырады. Ал, бұл дінді желеу еткен күштердің адамдарды мәңгүрттендіру үшін қол­да­натын саясатының қаншалықты дамы­ғандығын көрсетсе керек. Халықты түрлі тәсілдер арқылы мәңгүрттендіру оңай.  Тіпті, айтқанынан шықпайтын зомбилерге айналдырғанын өз көзімізбен көріп жүрміз. Бұған мысал ретінде мына екі дәйекті  келтіруге болады:
Біріншы дәйек: Ислам тарихын ашып оқысаң, осы «хиджаб» мәселесі ешқашан да мұсылмандар үшін өзекті проблема болған емес, қашан, қалай саяси діни ағымдар шықты сонда ғана проблемаға айналды. Әр халықтың салт-дәстүрі, өзінің өмір сү­ретін ортасы, табиғаты бар. Көптеген жоралғылар сол табиғи ортаға, ауа-райына, қолда бар материалдарға және үстем болған әлеуметтік, мәдени, діни ықпалдарға сәйкес өрбіген. Арабтардың әйелдері ғана емес, ерекектері де бүркеніп,  жасырынып жүрген, қазірдің өзінде солай. Пайғамбарымыз өмір сүрген қоғамда да солай болған. Ол кезде пұтқа табынатын арабтар қандай киім кисе, мұсылмандар да солай киінген, мүшриктердің сақалы болғаны сияқты мұсылмандардың да сақалы болған. Таяу Шығысты мекендеген еврей, христиан т.б. халықтар да сондай еді. Еркін әйелдер бүркеніп, жамылып жүрген, құл (күң) әйелдердің жамылуына жол берілмеген. Киім кию үлгісінің дінге қатысы жоқ, дініміздің бір ғана талабы – әйел болсын, еркек болсын ұятты жерлерін жауып жүру. Адамдар дінде жоқ көп нәрсені қатаң діни шартқа, шариғаттың талабына айналдырып, дінге қоса берген. Сондықтан, қай нәрсенің дінге қатысты, ал, қай нәрсенің қатысты емес екенін тек зергердің әдісімен ғана ажыратуға болады, талдау жасау арқылы, екшеу арқылы, іздену арқылы.
Пайғамбарымыздан 250-300 жылдан кейін, осындай нәрселердің бәрі дінге енгізіліп, діннің ең маңызды мәселесіне айналдырылған. Мысалы, Құранда алтын тағу еркектерге харам деп айтылмаған, ол да құдды осы хиджаб сияқты кейінгі ғасырларда адамдар тарапынан дінге жасалған тиым­дардың бірі. Ондай жүздеген, тіпті, мыңдаған қоспалар бар дінге кіргізілген. Қазір ондай әңгіме қозғайтын болсаң өзіңді кәпір ғып шығаратын догмашыл схоластиктер мен ұрда жық кертартпалар тап қасыңнан табылады. Сондықтан, барлық әлемдерді Жаратқан Алланы әкеп әйелдің басымен, шашымен, бір метр шүберекпен, оның иманын өлшейтін жағдайға жеткізбеу керек. Егер Ислам тарихын ашып оқысаң, «хиджаб» мәселесі ешқашан да мұсылмандар үшін өзекті проблема болған емес, қашан саяси діни ағымдар шықты, сонда ғана проблемаға айналды...
Екінші дәйек: Ең бастысы ғылыми критицизм болғаны дұрыс, ақиқаттай сенген нәрсеңнің бос екенін, негізсіз екенін көріп, сонда да хақ пен нахақты ажырата білу қабілетінен айырылмау керек. Мысалы, екі миллиард христиан Исаны Құдайдың ұлы деп сенеді, бұл оларға ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан сенім, қатып қалған догма, оны қайсыбір христиан анықтап жатыр дейсіз? Адамдар ондай қатып қалған догмаларды анықтаудан қорқады, шіркеу қорқытады, «діннен шығасың» деп қорқытады, «тозаққа барасың» деп қорқытады т.б. Ал, оның олай емес екенін айта бастасаң әлгі христианға сөздерің ауыр тиеді, ол саған  ренжиді, өзіңді кәпір ғып шығарады, шабуылға шығуы да мүмкін. Тек мыңнан бірі ғана ақылын пайдаланып, есінен танбай, шындықты мойындауы мүмкін. Әрине,  бұл өте қиын мәселе, бір жақта қатып қалған сенімі бар, екінші жақтан оған жан түршіктірер ерсі пікір.... Біздің мұсылмандар да, ондай негізсіз догмалардан  құр алақан емес, пайғамбардан кейінгі ғасырларда мыңдаған қағиданы әкеп, олар дінге қосты, бірі оны білместікпен жасаса, енді бірі әдейі жасады, сондықтан не нәрсені де анық қанығына жеткенше зерттеген жөн. Мысалы, Үндістанда жарты миллиардтан астам адам сиырға құдай деп сенеді, ал, түсіндіріп көрші, оларға сиырдың құдай емес, жай сүтқоректі хайуан екенін! Былай қараған адамға күлкілі жағдай болып көрінуі мүмкін, бірақ, бұл шындық. Адамдардың жүз пайызға жуығы сенген сенімінің дұрыс-бұрысын анықтамайды, өйткені, ол догма, ол күнә! Ертеректегі шіркеу көсемдері, ғұламалар (!), оқымыстылар (!) оның бәрін анықтап қойған, олар тек көр соқыр соны орындаса болғаны!!! Дарвин маймылдан адам шығарса, бұлар адамды маймылдандырумен әлек.
Дін саясаттың құралы болып барады
Қазір арабтың әйелдеріне кимешек кигізіп,  арабқа қымыз ішкізіп, қазы жегізе алмайсың. Ол домбыраның күйін де тыңдамас, қобызды да білмес. Ал, сен Аравияда тұрып қымыз ішкен, қазы жеп, домбыраның күйін тебірене тыңдаған араб туралы естіп пе едің? Менің айтпағым, біздің қыздар мен жігіттер Аравияға бармай жатып-ақ арабқа еліктеп, арабша киініп, балаларына қазақта бұрын соңды болмаған арабша есімдер беріп, мұсылманданып жатырмын – деп арабилануда. Міне, бұл жаңағы діни секталардың жемісті еңбегінің нәтижесі. Осы арқылы сана-сезімі шайқалған ұлт ертең жерінен де елінен де айырылып қалуы мүмкін. Міне бұл біздің мұнайлы аймақтарымыз Ақтөбе мен Атырауда, Маңғыстауда вахабистер мен салафиттердің, құраниттердің қаптауының, толассыз жарылыстардың болуының себебі. Бұл туралы әйгілі Африка көсемі: Нелсон Манделлан: «Европалықтар Африкаға келгенде қолдарында Інжіл ғана бар еді, жер африкалықтарда болатын. Кейін Інжіл африкалықтардың қолына өтті де Жер европалықтардың қолына өтті» – деп шындықтың бетін ашқан болатын. Қазір біздеде тура сондай процесс жүріп жатыр. Есімізді жинап, ақыл-парасатымызбен Алланы танып, сана мен сенімді жаулай бастаған діни экстремизімді, дінни түс алған зомбилендіру жолына тосқауыл қоймасақ, ертең-ақ, күлімізді көкке ұшыруы мүмкін. Әсіресе, елімізде Араб елінің діни бағыты деп танылған арабтардың бере­кесіздігі мен әліде байлықтарын Батыс елдерінің ойыншығына айналуларына себеп болған діни ағымды күшпен, зымияндықпен енгізуде. Тіпті, аты шулы ағаларымызда осылардың соңынан еріп, өз елінің көрін қазып жүргеніне күллі халық куә.
Қазіргі Қазақстандағы таралып жүрген вахаббистер мен салафиттер, құраниттер ешқашан өздерінің сенімінің қате-дұрыс­тығы туралы ойлап та қоймайды. Тіпті, олар үшін ойлау да күнә. Олар жаңағы зымиян саясаттың құлдары. Кез келген кезде дін басшылары «Жарыңдар, көтеріліңдер, сендердің ойлаған Ислам мемлекетін орнатамыз» десе, барлығы қаптап шығады, тіпті, ел тағдырын трагедияға ұластырады. Міне, бұлар нағыз дінді желеу етіп, дайын­далған зомбилар. Сіз қазіргі Араб елдерін зерттеп көріңіз, тұп-тура осылардың жеңіске жетіп, елін күйретіп, байлығын басты ел­деріне үлестіріп жатқанын түсі­несің. Енді, олар байлығы мол Орта Азия­ға аяқ басты. Қазақтың «ұлттық салт-сана­сы Аллаға серік қосады», «Әбу Ха­на­фия мәзһабында қателік бар» деп қазақтың арасына жік салып жүргендер тура сол секталар. Олар шынын айтқанда Исламның нағыз жауы. Әдетте мұндай сектада жүргендерде төмендегідей мінез бен таным болады: Бірінші, әке-шешесінің айтқанын орындамайды. Олар үшін «Братиялары» маңызды. Ұлт емес, секта үшін жұмыс жасайды. Олар үшін ұлт жоқ. Екінші, қатыгез. Бұлар кез келген кезде әлде бір басшыларының бұйрығымен өздерін өздері жарып жіберуі мүмкін. Өздерінің басқа сектада екенін мойындамайды, тіпті, өштесіп өлтіріп жіберуі мүмкін, психологиялық дертке шалдыққан ауру адамдар. Тоңмойын. Қазір қоғамда да адамдар, бұлар туралы айтудан қорқатыны содан. Тіпті, мемлекет қайраткерлері де олар туралы жәйшылықта айтқанмен ресми түрде айтудан қорқады. Мұны Ресей  ғана өз деңгейінде айтты, әрі шектеді. Үшінші, тек өздерін мұсылман санап, қалғандарын не Мүшірік, не Кәпір санайды. Өздерінің топтағы адамдарды қатты құрметтеп, соның айтқанын нағыз дұрыс деп түсінеді. Басқаша ойламайды. Егер, ол адам «Жарыл» десе жарылады. Былайша айтқанда зомбиге айналған. Төртінші, «Аллаға серік қосу» немесе «Ахидасы дұрыс емес» деген сөздерді көп айтады. Олар шын мәнінде амалды ниетпен шатастырғандар. Мысалы, қазақтар бұрын отқа табынған деп санап, бесікті отпен аластауды мысал етеді. Шын мәнінде, ол кезде қазақта прожектор жоқ болған соң, от арқылы түнде бесікті қарап, ішінде жылан-шаян жатпасын деген сақтану екенін, отпен аластағанда құран аяттарын оқып, Алладан балаға тілек тілейтінін, оттан жаман нәрселер қашатынын түсінбейді.  Түсінуге тырыспайды.  Тіпті, Ұлық пайғамбарымыз Мұхаммет(с.ғ.с) жиендеріне таққан тұмарды да Аллаға серік қосу санайды. Міне, бұл олардың амал мен ниетті ажырата алмайтындығының дәлелі. Бесінші, ұлттық салт-сананы негізсіз айыптып, «Аллаға серік қосу» ретінде қарайды. Құран оқуды, сәлем жасауды діни мәселе ретінде көтеріп, дінді күрделендіреді. Алтыншы, тек бір жақты діни көзқараспен ғана өмір сүруді дәріптейді. Ғылыми, тарихи, саяси мәселелердің бәрін жоққа шығарады немесе ондайды ойламауға шақырып, адамдарды өз сектасына тартуға әрекеттенеді. Жетінші, «Шайтан азғырды», «Алланың қалауымен» деп өздерінің қате істерін жаба салатын Жалақорлық. Немесе «Алланың сынағы», «Көну керек», «Сабырлық ұстау» керек деп адамның тәуекелдік істерге баруына, жаңаша ойлап тығырықтан шығуына кесе көлденең болады.  Шығар жолсыз тірлікті уағыздайды. Сегізінші, Алла Тағала: «Мен сендерге(Адамдарға) екі түрлі ирада бердім, біріншісі күлли ирада, ол – сендерді еріктеріңнен тыс өзім білемін; ал, Екіншісі, Жүззи ирада, ол – мен сендерге ақыл-парасат бердім, сол арқылы мені танып, өмірлеріңді дұрыстаңдар» – деген. Міне, бұлар алдыңғы ираданы негізге алып, соңғы Алла берген жүзи ираданы ұмытып кеткен.
Қазір Ресей бұл жағынан дұрыс саясатты  жолға қоюда. Атап айтқанда, «Ислам дінінің Әбу Ханафия мәзһабын ел ішінде қолдап», басқа секталарды шектеді. Осылайша масондардың дін арқылы бөлшектеу ниетін тойтарды. Жұрт та, кезінде «Шешен соғысының»  вахаббистердің зомбилерімен болған соғыс екенін түсіне бастады.  Тіпті, кеше ғана, сол вахабистер осы секталар­мен нәтижелі күрес жүргізген  Татарстан мүфтилерін жарып жібергені белгілі. Өткен жылы Орыс Ішкі Істер Министрі осы діни секталар атып өлтірген әскери қыз­меткерлердің неше мыңдаған жесір­лерін жинап, үлкен жиналыс жасады, осылайша әлгі секталардың сұмдығын әлемге паш еткен болатын. Енді, бізге бұл жағынан орыстардан үйрену керек шығар.
Сақалдары қауғадай, балағы қасқа жан­дардың сана-сезімі мен ақылы да қысқа екенін, діни зомбиларға айнала бас­тағанын түсінетін кез жетті. Қазір Қа­зақстанда да осындай діни зомбилер мен зомбиге айналдыруды мақсат еткен секталар толып жатыр. Атап айтқанда, вахаббистер мен салафиттер, құраниттер солардың мысалдары. Күллі Араб жұртын ойрандап, байлығын талан-таражға түсіруге себепкер болған  діни зомбилер Ресейден шектеліп,  енді, Орта Азияда қоныстанып жатыр. Ақтөбе, Атырау, Маңғыстау облыстарында жауыннан кейінгі  көктей қаптаған бұл секталарды үкімет шектесе де, әлі де нақты қадамға бармауда. Оның үстіне, ел сенетін кей ағаларымыз бен көкелеріміз ақша мен атақ үшін солардың сойылын соғып жүргені де ащы шындық.